SASCA – Υποστήριξη ενηλίκων θυμάτων κακοποίησης σε πλαίσια φιλοξενίας στην παιδική τους ηλικία

Ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2013 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2016

To project SASCA ήταν ένα διετές πρόγραμμα που υλοποιήθηκε από μια ευρωπαϊκή συνεργασία ΜΚΟ, πανεπιστημίων, δημοσίων φορέων και οργανώσεων θυμάτων κακοποίησης κατά την παιδική τους ηλικία από την Ιταλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα και τη Ρουμανία. Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Εκπαίδευση σχετιζόμενων επαγγελματιών σχετικά με τις ανάγκες των θυμάτων για βοήθεια, ενημέρωση, υποστήριξη, προστασία και αποζημίωση», για την αποτελεσματική πρόσβαση για όλους στη δικαιοσύνη και την προαγωγή και υποστήριξη του δικαίου των θυμάτων εγκληματικών ενεργειών.

Το πρόγραμμα εξέτασε το φαινόμενο της κακοποίησης των παιδιών σε εξωοικογενειακά περιβάλλοντα από την οπτική των ενήλικων πια θυμάτων, προκειμένου να γίνουν αντιληπτές οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του φαινομένου, να ερευνηθεί αν και πώς τα θύματα μπορούν να βρουν προστασία και δικαιοσύνη στο υπάρχον νομικό πλαίσιο και να αναζητηθεί πώς η ανατροφοδότηση από την εμπειρία τους μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση της στρατηγικής πρόληψης του φαινομένου.

Η κακοποίηση στην παιδική ηλικία σε εξωοικογενειακά περιβάλλοντα δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς και δεν έχει λάβει τη δέουσα προσοχή και αναγνώριση από την επιστημονική κοινότητα.

Οι αντιδράσεις των επαγγελματιών και γενικότερα της κοινωνίας μπροστά στην αποκάλυψη περιστατικών κακοποίησης στην παιδική ηλικία σε εξωοικογενειακά πλαίσια τείνουν να χαρακτηρίζονται από σκεπτικισμό ή άμυνα καθώς αισθάνονται κάποιου είδους ενοχή.

Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα θύματα αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη εξαιτίας του ανεπαρκούς πολλές φορές νομικού πλαισίου καθώς και των εμποδίων που θέτει το πλαίσιο στο οποίο διαπράχθηκε η κακοποίηση.

Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ακόμα και την κακοποίηση που έχουν υποστεί οι ενήλικες θύματα κακοποίησης στην παιδική ηλικία από το κοινωνικό περιβάλλον και τη δικαιοσύνη. Υπό αυτό το πρίσμα, ένα από τα βασικά προβλήματα που προκύπτει είναι πώς ορίζονται νομικά οι παραβάσεις καθώς και η έλλειψη εμπειρίας, ιδίως στην Ευρώπη, ώστε να εκπροσωπηθούν αποτελεσματικά ενώπιον της δικαιοσύνης τα δικαιώματα των ανθρώπων που έχουν κακοποιηθεί ως παιδιά.

Σχετικά λοιπόν με αυτά τα προβλήματα και τις ανάγκες, οι στόχοι του προγράμματος ήταν οι ακόλουθοι:

– Η γνώση και η δημιουργία κοινών εργαλείων για την υποστήριξη ενήλικων θυμάτων που έχουν κακοποιηθεί ως παιδιά σε εξωοικογενειακά πλαίσια.

– Η αναζήτηση των πλέον κατάλληλων πρακτικών για την υποστήριξη των θυμάτων που έχουν υποστεί βία σε εξωοικογενειακά πλαίσια.

– Η προώθηση της αντίληψης για τη σημασία της δημόσιας ευθύνης και της ηθικής αποζημίωσης σε περιστατικά εξωοικογενειακής κακοποίησης και η παροχή μιας βάσης για την ανάπτυξη πολιτικών, πρακτικών, παροχής υπηρεσιών και πρόληψης του φαινομένου.

Τα αποτελέσματα που επιδιώχθηκαν από το πρόγραμμα ήταν τα εξής:

– Η βελτίωση των πρακτικών για την υποστήριξη των θυμάτων.

– Η ενίσχυση της αντίληψης ότι η εφαρμογή κατάλληλων πρακτικών από τις αρμόδιες υπηρεσίες μπορεί να συντελέσει στην αποκάλυψη εγκλημάτων που έχουν διενεργηθεί εντός ιδρυματικών πλαισίων.

– Ενίσχυση της αναγνώρισης της δημόσιας ευθύνης, συνεισφέροντας στον περιορισμό πιθανών μελλοντικών περιστατικών κακοποίησης παιδιών.

Ξεκινώντας από την εμπειρία των συμμετεχόντων εταίρων, το πρόγραμμα συνέβαλε στη βελτίωση των μέτρων παιδικής προστασίας και την ποιότητα της βοήθειας που παρέχεται στην Ευρώπη και υπηρέτησε την προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως αυτά ορίζονται στο υπάρχον ευρωπαϊκό πλαίσιο, από την Οδηγία των Ηνωμένων Εθνών για την εναλλακτική φροντίδα των παιδιών, A/HRC/11/L.13 15.07.2009, τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την αποϊδρυματοποίηση και τον μετασχηματισμό υπηρεσιών που απευθύνονται σε παιδιά, τη διακήρυξη του Π.Ο.Υ (2010) «Καλύτερη υγεία, καλύτερες ζωές», τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου No. 1303/2013 () και στις συστάσεις No 1934 (2010) και 1939 (2010) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η ευρωπαϊκή διάσταση του προγράμματος κάνει τα αποτελέσματα χρήσιμα και σε άλλες χώρες και ίσως αποτελέσει έναυσμα δράσης και γι’ αυτές. Διαφορετικοί εταίροι από διαφορετικούς πολιτισμούς και χώρες συνέβαλαν στην ανάπτυξη του προγράμματος προωθώντας μια πολυπολιτισμική προσέγγιση και αξιολογώντας τα όρια και τις ευκαιρίες μιας ευρωπαϊκής θεώρησης του ζητήματος. Τα αποτελέσματα θα δημοσιοποιηθούν προκειμένου να διευκολυνθεί ο διάλογος μεταξύ πιθανών ενδιαφερόμενων. H ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων μερών αναμένεται να επηρεάσει τις εφαρμοζόμενες πολιτικές για τη μεταρρύθμιση του τομέα της παιδικής προστασίας στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα θα προωθήσει και την αναγνώριση και την παροχή υποστήριξης σε ενήλικους που έχουν υπάρξει θύματα κακοποίησης σε εξωοικογενειακά πλαίσια κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας καθώς και στην αποτροπή μελλοντικών περιστατικών.

Οι βασικές δράσεις του προγράμματος:

Συγκριτική ανάλυση της ανασκόπησης της γνώσης γύρω από το ζήτημα της κακοποίησης παιδιών σε εξωοικογενειακά πλαίσια και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του.
Δημιουργία ενός διαδικτυακού αρχείου στον ιστότοπο του SASCA με αναφορές ερευνητικών στοιχείων και ανασκόπηση της υφιστάμενης νομοθεσίας.
Ανάπτυξη μιας κοινής μεθοδολογίας για τη διενέργεια σχετικής έρευνας με 120 θύματα, 360 ενδιαφερόμενους φορείς και επαγγελματίες καθώς και 60 δικαστικούς λειτουργούς μεταξύ των διαφορετικών χωρών.
Εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος υποστήριξης σε 180 ενδιαφερόμενους.
Συγγραφή οδηγού κατάλληλων πρακτικών για την υποστήριξη των θυμάτων, που θα διαδοθεί μέσα από 1800 USB, 800 έντυπα αντίτυπα, τον ιστότοπο του SASCA και σεμινάρια.
Δημιουργία 4 τοπικών δικτύων 30 ενδιαφερόμενων, φορέων, επαγγελματιών και οργανώσεων θυμάτων, που θα συμμετάσχουν στην εφαρμογή του προγράμματος ώστε να συνδιαμορφώσουν δραστηριότητες και ένα δίκτυο υποστήριξης θυμάτων.
Διαμόρφωση προτάσεων για την ανάπτυξη πολιτικών ιδρυματικής υποστήριξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε ενδιαφερόμενους ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Οι προτάσεις αυτές θα παρουσιαστούν σε συνάντηση διάδοσης και ευαισθητοποίησης για την κακοποίηση των παιδιών σε εξωοικογενειακά πλαίσια, σε ενδιαφερόμενους φορείς και εκπροσώπους ευρωπαϊκών θεσμών.
Οργάνωση 10 εκπαιδευτικών προγραμμάτων με τη συμμετοχή 60 δικαστικών λειτουργών, 50 δικαστών, 50 δικηγόρων, 45 επαγγελματιών στο χώρο της υγείας, 45 υπηρεσιών υποστήριξης θυμάτων και 45 κοινωνικών λειτουργών.
Διοργάνωση 4 συνεδρίων με τη συμμετοχή 90 κοινωνικών λειτουργών, 60 επαγγελματιών από το χώρο της παιδικής προστασίας, 80 υπηρεσιών υποστήριξης θυμάτων, 70 επαγγελματιών στο χώρο της υγείας, 15 τοπικών αρχών, 100 εκπαιδευτικών, 15 υπεύθυνων στη χάραξη ευρωπαϊκών πολιτικών.
Δημοσίευση 5 σχετικών άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά.

Δείτε περισσότερα για το SASCA

Υλικό Προγράμματος
Εγχειρίδιο για Επαγγελματίες που εργάζονται σε πλαίσια εναλλακτικής φροντίδας